YKS Öncesi Kaygı Tuzağına Düşmeyin!
YKS’ye giden yolda ‘kaygı’ tuzağına düşmeyin! Kendinize ‘başarısız olacağım’ değil, ‘elimden geleni yapıyorum’ deyin!
Sınavların, öğrencilerin sırf akademik yeterliliğini değil, birebir vakitte gerilimle başa çıkma maharetlerini de ölçen kıymetli dönemeçler olduğunu belirten uzmanlar, korkunun denetimsiz hale gelmesinin öğrencinin potansiyelini ortaya koymasını engelleyebileceğini söyledi. Sınav tasası, sadece öğrencinin değil ailesinin ve etrafının de dâhil olduğu çok boyutlu bir süreç olduğuna dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Çağrı Akyol Çevirir, “Çocuğun muvaffakiyetini merkeze koyan, sonuç odaklı ve kıyaslayıcı ebeveyn davranışları öğrencide yetersizlik hissini pekiştirir.” dedi. Ebeveynlerin empatik, gerçekçi ve takdir edici yaklaşımlarının hem akademik başarıyı hem de ruhsal dayanıklılığı güçlendirdiğine vurgu yapan Çevirir, nefes idmanları, olumlu iç konuşmalar ve fizikî farkındalık tekniklerinin korkuyla baş etmede tesirli araçlar olduğunu aktardı. Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Uzman Klinik Psikolog Çağrı Akyol Çevirir, imtihan derdinin nedenleri, tesirleri ve başa çıkma usulleri ile bilhassa ebeveynlerin bu süreçteki destekleyici rolünün ehemmiyetini anlattı.
Kontrolsüz dert, öğrencinin potansiyelini engeller!
Sınavların, öğrencilerin sırf akademik yeterliliğini değil, birebir vakitte gerilimle başa çıkma marifetlerini de ölçen değerli dönemeçler olduğunu tabir eden Uzman Klinik Psikolog Çağrı Akyol Çevirir, “Bu süreçte hissedilen dert, belli bir düzeye kadar motive edici olabilirken; denetimsiz hale geldiğinde öğrencinin potansiyelini ortaya koymasını engelleyebilir” diye konuştu. YKS üzere geleceği belirleyen imtihanların öğrencilerde yüksek gerilim yarattığını ve imtihan telaşının ağır yaşanmasına neden olduğunu aktaran Çevirir, “Bu tasa sırf bireyin içsel yaşantısıyla hudutlu değildir. Aile tavırları üzere çevresel faktörler de bu süreçte belirleyici rol oynar” diye konuştu.
Sınav korkusu bireyin performansını düşürebilecek kadar ağır olabilir!
Öğrencinin imtihan öncesinde ya da imtihan anında başarısızlık korkusu nedeniyle yaşadığı ağır gerilim halinin imtihan derdi olarak isimlendirildiğini kaydeden Uzman Klinik Psikolog Çağrı Akyol Çevirir, “Bu dert, zihinsel, duygusal ve fizikî seviyede tesirler yaratabilir” diye konuştu. İmtihan tasasının heyecanla karıştırılmaması gerektiğini vurgulayan Çevirir, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Çünkü heyecan motive edici ve süreksiz bir uyaranken, imtihan korkusu bireyin performansını düşürebilecek kadar ağır olabilir. Bilişsel olarak dikkat dağınıklığı, unutkanlık, ‘başaramayacağım’ üzere olumsuz iç seslerle birlikte imtihanla ilgili felaket senaryoları geliştirme görülebilir. Duygusal açıdan huzursuzluk, karamsarlık, ağlama isteği ve öfke patlamaları; fizikî olarak ise kalp çarpıntısı, mide bulantısı, terleme, kas gerginliği üzere yansılarla kendini gösterebilir”
Ebeveynlerin rolü, denetleyici değil destekleyici olmak!
Sınav korkusunu artıran en kıymetli dışsal etkenlerden birinin de baskıcı ve çok eleştirel ebeveyn tavırları olduğuna dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Çağrı Akyol Çevirir, “Özellikle çocuğun muvaffakiyetini merkeze koyan, sonuç odaklı ve kıyaslayıcı ebeveyn davranışları öğrencide yetersizlik hissini pekiştirir” diye konuştu. ‘Kardeşin kazandı, sen neden yapamayasın?’, ‘Bu imtihandan yüksek almazsan geleceğin mahvolur’ üzere tabirlerin öğrencinin iç sesine dönüşerek derdin temel kaynaklarından biri haline gelebileceğini lisana getiren Çevirir, “Araştırmalar, bu tıp eleştirel tavırların öğrencinin kendilik bedelini sırf muvaffakiyete indirgediğini ve özgüvenini zedelediğini gösteriyor. Bu noktada ebeveynlerin rolü, denetleyici değil destekleyici olmaktır. Öğrencinin sırf akademik muvaffakiyetini değil, eforunu da takdir etmek, sürece odaklanmak ve şartsız bir kabul sunmak epeyce pahalıdır. ‘Ne kadar çalıştığını biliyorum, seninle gurur duyuyorum’ üzere sözler öğrencinin kendini bedelli hissetmesini sağlar. Gerçekçi beklentilerle yaklaşmak, empati göstermek ve imtihanın hayatın sonu olmadığını hatırlatmak ebeveyn takviyesini manalı hale getirir” halinde konuştu.
Olumlu cümlelerle içsel konuşmaları düzenlemek mümkün…
Sınav derdiyle baş etmek için öğrencilerin uygulayabileceği çeşitli stratejiler bulunduğunu da aktaran Uzman Klinik Psikolog Çağrı Akyol Çevirir, “Bunların başında nefes idmanları, gevşeme teknikleri ve vücut farkındalığı çalışmaları gelir. Bilhassa 4-7-8 nefes tekniği üzere yollar, tasa anında hudut sistemini düzenleyerek bireyin fizikî yansılarını denetim altına almasına yardımcı olur” diye konuştu. Olumsuz niyetleri fark edip yine yapılandırmanın zihinsel dayanıklılığı artıracağını kaydeden Çevirir, şunları söyledi: “‘Başarısız olacağım’ yerine ‘elimden geleni yapıyorum’ üzere cümlelerle içsel konuşmaları düzenlemek mümkün. Ayrıyeten, imtihan provası yapmak, bilinmezliği azaltarak tasanın yoğunluğunu düşürür. İmtihan anında ise odaklanmayı korumak hayli değerli. Öğrencinin sadece çözmekte olduğu soruya yönelmesi, geçmiş ya da geleceğe dair telaşlı niyetlerden uzaklaşmasına yardımcı olur. Fizikî farkındalık, öğrenciyi ana döndürür. Örneğin kalemini tuttuğunu, sandalyesine oturduğunu hissetmek dikkati toparlayabilir. Daha evvel hazırlanan olumlu iç ses cümlelerinin imtihan esnasında hatırlanması da itimat hissini besler”
Sınav sonucu, bir bireyin kıymetini belirlemez…
Sınav sabahı ise imtihanın kendisi kadar kritik bir evre olduğunun altını çizen Uzman Klinik Psikolog Çağrı Akyol Çevirir, “Öğrencilerin bu sabah yeni ve alışılmadık besinlerden, çok kafeinden ve toplumsal medya üzere ikazcılardan uzak durmaları önerilir. Zihinsel olarak rahat hissetmeleri için imtihan yerine vaktinde ulaşmak, gevşeme idmanları yapmak ve hafif bir kahvaltı tercih etmek kıymetli. İmtihana çok aç ya da çok tok girilmesi dikkat sıkıntılarına neden olabilir” dedi. İmtihan derdinin ferdî olduğu kadar ilişkisel boyutlar da taşıyan bir süreç olduğunu hatırlatan Çevirir, “Bu nedenle sadece öğrencinin değil, ailesinin ve etrafının de sürece dahil olması gerekir. Ebeveynlerin destekleyici, anlayışlı ve empatik tavrı; öğrencinin imtihan performansını olduğu kadar, uzun vadeli ruhsal sıhhatini da olumlu tesirler. Unutulmamalıdır ki bir imtihan sonucu, bir bireyin kıymetini belirlemez. Öğrencinin yanında durmak, eforunu takdir etmek ve duygusal itimat sunmak, onun hem bugünkü muvaffakiyetini hem de gelecekteki dayanıklılığını inşa edecektir” diye konuştu. (BSHA – Bilim ve Sağlık Haber Ajansı)
