Türkiye’de Her 1000 Ölümden 3’ü Astım Kaynaklı!

Astım kronik bir akciğer hastalığı. Dünya Astım Günü nedeniyle Türk TORAKS Derneği kıymetli bir açıklama yaptı.

Astım, akciğer içi hava yollarında mikrobik olmayan bir cins iltihap nedeniyle hava yolu duvarının
daralması sonucu ortaya çıkan müzmin (kronik) bir akciğer hastalığıdır. Dünyada 350 milyon kişinin astım hastası olduğu, her yıl 400 binden fazla kişinin vefatının astıma bağlı olduğu bilinmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan 2023 yılı Mevt ve Vefat Nedeni İstatistiklerine nazaran ise ülkemizde her 1000 vefattan yaklaşık 3’ü astım nedeniyle gerçekleşmiştir. Görülme sıklığı ile neden olduğu engellilik ve vefatlar, astım konusunda farkındalığın artırılmasının gerekliliğini ortaya koymuş olup bu bağlamda, her yıl, Mayıs ayının birinci Salı günü ‘Dünya Astım Günü’ olarak belirlenmiştir. Gün vesilesiyle dünyada ve ülkemizde astım farkındalığına yönelik etkinlikler gerçekleştirilmektedir.

Astım hastalarının tedavi ve idaresinde dünya çapında rehberlik sağlayan bir platform olan GINA (Tüm Dünya’da Astıma Karşı Küresel İş Birliği) tarafından 2025 yılı için seçilen temaya uygun olarak ülkemizde Dünya Astım Günü’nün bu yılki teması “Astımda inhaler tedavi: Ne kadar gerçek o kadar tesirli formunda belirlenmiştir. Dünya Astım Gününde, aile tabipleri başta olmak üzere çeşitli branştan doktorlarımıza, eczacılarımıza, hemşirelerimize ve hastalarımıza yönelik etkinlikler düzenlenerek şimdiki astım tedavisi ve inhaler eğitimi ile ilgili bilgilerin güncellenmesi planlanmıştır.

Astımın belirtileri nelerdir?

Astım; tekrarlayan ve ataklar halinde gelen nefes darlığı, nefes alıp verirken ortaya çıkan hırıltı/hışıltı/ıslık sesi, göğüste baskı hissi ve öksürük üzere belirtilerle kendini gösterir. Yanlışsız teşhis için yakınmaların değerlendirilmesinin yanı sıra teneffüs işlev testlerinin yapılması ve geriye dönüşümlü bu hava yolu darlığının gösterilmesi kıymetlidir.

Astım tedavi edilebilir mi?

Astım tedavisinin maksadı hastalığın yakınmalarının denetim altına alınması ve hastanın ömrünü olağana en yakın halde devam ettirmesidir. Hastalığın yüküne uygun ilaç tedavilerinin verilmesi; hastanın, verilen tedavileri önerilen biçimde ve gerçek teknikle uygulaması; astım tetikleyicilerinden uzak durulması; birlikte seyreden başka hastalıkların da tedavi edilmesi ile astımın belirtileri denetim altına alınabilmektedir. Memleketler arası ve ulusal astım teşhis ve tedavi rehberlerinde, son yıllardaki en kıymetli yenilik, 12 yaş ve üzeri hastalarda “nefes açıcı (kurtarıcı) ilaçların astım tedavisinde tek başına kullanılmaması, asıl tedavi edici ilaç olan inhaler kortizon ile birlikte alınması” teklifidir. Sistemli uygulanan tedaviyle astımlıların kıymetli bir kısmı iş ve okul dahil günlük hayatlarına, rastgele bir kısıtlanma olmadan devam edebilirler. Astım ilaçlarının büyük bir kısmı nefes alma yolu (inhalasyon) ile kullanılan ilaçlardır. Bu ilaçları içeren aygıtların (inhaler) önerilen formda ve hakikat bir teknikle kullanılması tedavinin aktif yapılabilmesi için çok kıymetlidir.

Astımı denetim altında tutmak için astımlı hastalar ne yapmalıdır?

Astım denetimi, kullanılan denetim edici tedavi ile hastalığın gündüz ve gece yakınmalarının olmaması, kurtarıcı gereksinimine gerek duyulmaması, günlük aktivitenin rahatça yapılabilmesi ve astım atağı yaşanmaması demektir.
Astım denetimini güçleştiren etkenler ortasında;ilaçların yanlışsız teknikle ve belirtilen sistemde kullanılmaması, teneffüs yolu enfeksiyonları, allerjenler, sigara dumanı ve kimyasallar üzere tetikleyicilere maruz kalmak sayılabilir. Yapılan çalışmalar, astımın denetimini kolaylaştıran birtakım faktörleri ortaya koymuştur. Bu faktörler
ortasında; tütün ve tütün eserlerinin kullanılmaması, sağlıklı ve istikrarlı beslenilmesi, nizamlı idman yapılması, obez hastaların kilo vermesi, solunan ortam havasının pak tutulması ve hastaların, ilaçlarını
hekimin önerdiği biçimde kullanması yer almaktadır. Astım denetiminin sağlanmasında, astım yakınmalarını arttıran faktörlerin belirlenmesi, bu faktörlerden uzak durmanın sağlanması ve tertipli takip altında tedavinin sürdürülmesi değer taşımaktadır.

Astımda yanlışsız inhaler kullanımının değeri nedir?

Astım hava yollarını etkilemektedir ve dolayısı ile verilen ilaçların hava yoluna ulaşması gereklidir. İnhaler yolla verilen tedaviler, hava yollarına yani hastalığın olduğu yere direkt ulaştırılmaktadır. İnhaler yolla uygulama, astım ilaçlarının çok daha düşük dozlarda ve tesirli biçimde verilmesine imkan sağlamaktadır. Düşük doz kullanım, beraberinde çok daha az ilaç yan tesiri manasına gelmektedir. İnhaler ilaçların bu olumlu sonuçları için yanlışsız halde kullanımı da çok değerlidir. Lakin yapılan araştırmalar, pek çok astımlı hastanın, sprey tipi yahut kuru toz formundaki inhaler aygıtını yanlışsız teknikle kullanmadığını göstermiştir. Hakikat uygulanmadığında, ilaç, akciğerlere kâfi ölçüde ulaşamayacağı için tedavi de tesirli olamayacaktır.

Astım Hastaları İçin Altın Kıymetinde Öneriler

Bu nedenle hastaların bu ilaçları nasıl kullanacaklarını bilmeleri, aygıtları hakikat kullanıp kullanmadıklarını her müracaatta tabibe denetim ettirmeleri çok değerlidir. Bu kapsamda T.C. Sıhhat Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü; Türk Toraks Derneği ve Türkiye Ulusal Allerji ve Klinik İmmünoloji Derneği iş birliği içerisinde her inhaler aygıt tipi için çekilmiş görüntüler da mevcuttur. Ana prensip, aygıt içindeki ilacı solumaya hazır hale getirdikten sonra uygulanması gereken hakikat nefes tekniğine dayanır. Öncelikle, nefes sonuna kadar verilir. Daha sonra, ilaç aygıttan çekilirken yahut püskürtülürken derin bir nefes alınır. Bu nefesin sonunda, ilacın akciğerlere yerleşmesini sağlamak için 10 saniye boyunca nefes tutulur. Son olarak, aygıt ağızdan çekildikten sonra nefes burundan verilir. Kortizon içeren tüm aygıtların kullanımı sonrası ağız ve boğaz, su ile gargara yaparak çalkalanmalıdır. Tüm sıhhat çalışanlarını ve hastalarımızı bilgilerini güncellemek için eğitim faaliyetlerimize bekliyor, eğitim gereçlerini web sayfalarımızdan bulabileceklerini hatırlatıyor, hastalarımızı aile tabiplerinden danışmanlık almaya davet ediyoruz. (BSHA – Bilim ve Sağlık Haber Ajansı)