Türk Toraks Derneği uyardı. İçinde ne olduğu muhakkak olmayan elektronik sigaralar 16 bin çeşit aroma ile cazip hale getiriliyor
e-sigara ve Farklı Tütün Eserlerinin Kullanımı Artıyor
Gençler ortasında e-sigara ve farklı tütün eserlerinin kullanımı gitgide artıyor. İçinde nikotinin yanı sıra akciğere asla çekilmemesi gereken toksik hususlar, ağır metaller bulunan puff bar üzere elektronik sigara kullanımı ABD’de lise öğrencileri ortasında yüzde 19.6‘ya yükseldi. Satışı ülkemizde yasak olmasına karşın Türkiye’deki gençlerde de kullanım oranlarının misal olduğu düşünülüyor. Türk Toraks Derneği, 31 Mayıs Tütünsüz Dünya Günü münasebetiyle kıymetli açıklamalarda bulundu. Türk Toraks Derneği Merkez Yönetim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Nilüfer Aykaç, “Çocuklar ve gençler başta olmak üzere toplumun görece savunmasız kesitlerini gaye alan tütün sanayisi, özel olarak onların ilgisini çekebilmek maksadıyla tasarlanmış eserleriyle yeni bağımlılar oluşturmaya devam etmektedir. Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) Tütün Denetimi Çerçeve Kontratı mucibince tütün eserlerinin reklam ve pazarlaması yasaklanmıştır lakin tütün sanayisi, hala saldırgan pazarlama stratejileriyle yeni kullanıcıları kandırmaya, mevcut kullanıcıları ise bağımlı tutmaya devam etmektedir. Renkli ve teknolojik eser görünümü veren ambalajlar, tatlandırılmış aromalı eserler, toplumsal medya üzerinden yürütülen kampanyalar, sinema ve görsel dünyadaki saklı reklamlar, tütün sanayisinin karanlık niyetlerinin bir parçasıdır” diyerek e-sigara pazarlamasındaki tehlikelere dikkat çekti.
Dünyada 37 Milyon Çocuk Tütün Eseri Kullanıyor
Türk Toraks Derneği Tütün Denetimi Çalışma Grubu Yürütme Kurulu Üyesi Dr. Sinem Can Oksay ise bu mevzuda değerli datalar paylaştı: “Dünya genelinde 13-15 yaş ortası 37 milyon çocuğun tütün eseri kullandığı bilinmekte ve bilhassa bu yaş kümesinin elektronik sigara (e-sigara) kullanma oranlarının yetişkinlerden de daha yüksek olduğu varsayım edilmektedir. Kanada’da 16-19 yaş ortasındaki e-sigara kullanımı 2017-2022 yılları ortasında iki katına, İngiltere’de ise genç kullanıcıların sayısı son üç yılda üç katına çıkmıştır. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki lise öğrencileri ortasında e-sigara kullanım sıklığı, 2011 yılında yüzde 1,5 iken 2020 yılında yüzde 19,6’ya yükselmiştir. Gençler ortasındaki bu salgının önüne geçmek ismine yapılan düzenlemelere karşın Center of Disease Control (CDC) 2024 bilgilerine nazaran; Amerika Birleşik Devletleri’nde, hala 1,5 milyon öğrencinin faal elektronik sigara kullanıcısı olduğu bildirilmiştir. Bunların yaklaşık yüzde 25’i şimdi ortaokul öğrencisidir. Bu oranların, ülkemizde de “en az bu düzeylerde” olduğu kestirim edilmektedir. Çocuklar ve gençler ortasında e-sigara kullanım sıklığını, şimdi ulusal kapsamda araştıran ve ortaya koyan resmi bir sonuç mevcut değildir, lakin yapılan çeşitli bölgesel araştırmalarda e-sigara deneme oranlarının yüzde 15-20 ortasında olduğu bildirilmektedir. Yani her 5 öğrenciden birinin elektronik sigara (Juul, puff bar vs) ile tanıştığı bilinmektedir. Ülkemizde elektronik sigara satışının yasak olmasına karşın bu eserlere internet üzerinden erişimin çok kolay olması ve hatta büfeler ya da tütün dükkanlarında alenen satışa sürülebiliyor olması, kısa müddette ülkemizde de çocuklar ve gençler ortasında bu kadar yaygınlaşmasına sebep olmuştur. Araştırmalar, Türkiye’deki e-sigara online satış sitelerinin 200’ün üzerinde olduğunu; 20.000’in üzerinde de direkt satış noktası bulunduğunu ortaya koymaktadır.”
Sosyal Medya Büyük Etken
E-sigaralar için ‘Masum’ algısı yaratıldığını ve bunun da yaygınlaşmasında değerli bir faktör olduğunu belirten Dr. Oksay, sözlerine şöyle devam etti: “Çocuk ve gençler ortasında elektronik sigara kullanımının bu kadar yaygınlaşmasının bir başka nedeni de toplumsal medya platformlarındaki içerik üreticileri tarafından bu eserlerin alenen reklam ve pazarlamasının yürütülüyor olmasıdır. Çeşitli elektronik sigaralar, nikotin poşetleri ve ısıtılmış tütün eserlerini tanıtan pazarlama içeriklerinin, toplumsal medya platformlarında yakalık üç buçuk milyarın üzerinde görüntülendiği tespit edilmiştir. Buna karşılık, bu eserlerin zararlarına, kullanımının engellenmesi gerektiğine yönelik yayınlara erişim ve okunma oranları çok daha düşük düzeylerdedir. Çocuklar ve gençlerin yüzde 80’inin bu eserlerin ziyanları hakkında bilgi sahibi olmadığı bilinmektedir. Kullananlar ortasında daha az ziyanlı ve hatta zararsız olduğu inancının mevcut olduğu görülmektedir ve bu inanç, tütün sanayisinin aldatıcı, manipülatif pazarlama stratejileri ile taammüden oluşturulmaktadır.”
16 Bin Çeşit Aroma Var
Dr. Oksay e-sigaralar ve tütün eserlerini cazip kılmak için aromalar katıldığına dikkat çektiği kelamlarına şöyle devam etti: “Birçok tütün ve nikotin eserlerinde kullanılan, yaklaşık 16 bin çeşit farklı aroma bulunmaktadır. Aromalar, bilhassa çocuklar ve gençler ortasında tütün ve nikotin eserleri kullanımına başlamanın kıymetli bir nedeni olarak bilinmektedir. Eserlerde kullanılan bu aromalar ve çeşitli katkı unsurları, tütünün sertliğini gizleyerek başlangıcı kolaylaştırmakta; bu da bilhassa genç bireyler için bağımlılığa tehlikeli bir giriş kapısı oluşturmaktadır. Tütün ve nikotin sanayileri, bu aromaları kullanarak ayrıyeten bu eserlerin daha az zararlı/zararsız olduğu tarafında algı oluşturmaktadır. Ziyanlı eserlerini gençler için cazip kılmak gayesiyle renkli, göz alıcı, teknolojik eser görünümünde ambalaj dizaynları kullanıp, toplumsal medya üzerinden yürütülen cazip tanıtımlarla, bu eserlerin tehlikesini perdeleyerek düzmece bir itimat duygusu yaratmaktadır. Gençlerin bağımlılıkla erken yaşta tanışmasına taban hazırlayan bu manipülatif müdahaleler, toplum sıhhati açısından önemli bir tehdit oluşturmaktadır, engellenmelidir. 31 Mayıs Tütünsüz Dünya Günü’nün bu yılki teması; “Yalanları ifşa et, hayatları koru: tütün ve nikotin sanayisinin maskesini düşür” formundadır. Tütün sanayisinin, bilhassa çocuklar ve gençler üzerine geliştirdiği sinsi ve saldırgan pazarlama stratejilerine karşı tesirli ve kararlı bir çaba kaidedir. Bu eserlerin pazarlama ve satışına yönelik denetlemelerin yapılması ve daha ağır cezai düzenlemeler getirilmesi; bilhassa toplumsal medya üzerinden yapılan reklam ve satış kanallarının tümden ve hakikaten yasaklanması; tütün sanayisinin gençleri amaç alan her türlü manipülatif taktiğe karşı evvelce tedbirlerin alınması, halk sıhhatini muhafaza yolunda, ulusal tütün denetimi çalışmaları çerçevesinde, atılması gereken çok temel adımlardır.”
E-Sigaralarda Uyuşturucu Unsur İhtimali
E-sigaralarda uyuşturucu husus olma ihtimaline dikkat çeken Dr. Oksay: “İçinde nikotinin yanı sıra akciğere asla çekilmemesi gereken toksik hususlar, ağır metaller bulunan (ve hatta içinde esrar olma ihtimali de yüksek olan) e-sigaraların sebep olduğu sıhhat meseleleri, toplumdaki e-sigara kullanım sıklığı arttıkça, daha da görünür hale gelmektedir” dedi. Tütün ve tütün eserleri kullanımının geçtiğimiz birkaç yıla nazaran dahi artış gösterdiğine dikkat çeken Türk Toraks Derneği Merkez Yönetim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Nilüfer Aykaç sözlerini şöyle noktaladı: “Uzmanlık derneğimizin üyesi olan göğüs hastalıkları doktorları, gün geçtikçe artan sıklıkta; elektronik sigara kullanımına bağlı pnömotoraks (akciğerin sönmesi) ve EVALİ (e-sigaraya bağlı gelişen akut akciğer hasarı) hadiseleriyle karşılaşmaktadır. Bu durum, biz göğüs hastalıkları doktorlarını kaygıya sevk etmektedir. Tütün sanayisinin, ülkemizde, bir yandan elektronik sigara pazarı ile çocuklar ve gençler ortasında çarçabuk yeni bağımlılar yaratabiliyor olmasını; bir yandan da mevcut bağımlıların sayısının hiç azalmıyor olmasını kabul edemiyoruz. Tarım Orman Bakanlığı’nın bu günlerde yayınladığı 2024 yılına ilişkin tütün eserleri yurtiçi satış ve ihracat istatistiklerindeki bilgiler, epeyce çarpıcı ve üzücüdür. Türkiye’de evvelki yıla nazaran 13 milyar adet daha fazla bandrollü sigara tüketildiğine dair bilgi, ulusal tütün denetim çalışmalarındaki aksaklığı göz önüne sermektedir. Sıhhat Bakanlığı’nın “Türkiye Hanehalkı Sıhhat Araştırması- 2017 ve 2023 çalışmalarının karşılaştırılması” evrakındaki bilgilere nazaran; faal tütün eseri kullananların sıklığı 2017 yılında yüzde 31,5 iken 2023 yılında bu oranın yüzde 34,8’e yükselmiş olduğu görülmektedir.” Türk Toraks Derneği olarak, tütün ve tütün eserleri konusunda var olan kanunların acilen uygulanmasını; ulusal tütün denetimi çalışmalarının, sorumlu olan kamu otoriteleri tarafından faal ve yaygın olarak yürütülmesini talep ediyoruz. (BSHA – Bilim ve Sıhhat Haber Ajansı)