Jinekolojik içinde ehemmiyetli bir yer kaplayan uterus, serviks ve yumurtalık tümörleri, çok vakit belirti sunmadan ilerleyerek hayatı tehdit edebilir.
Ancak tertipli tetkikler, HPV aşısı ve sağlıklı hayat tavırları ile bu rahatsızlıkların önüne geçmek muhtemel. Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Mehmet Bekir Şen, kadınsal tümörlerde erken teşhisin ehemmiyetini ve bayanların alması gereken tedbirleri anlatıyor.
Kadın sıhhatini tehlikeye atan en büyük tehlikelerden biri kadınsal tümörlerdir. Endometrium, serviks ve over tümörleri, her yıl binlerce bayanın hayatını etkileyen önemli rahatsızlıklardır. Ancak, erken teşhis ile bu tümörler büyük oranda tedavi edilebilir.
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Mehmet Bekir Şen, bu konuda bayanların uyanıklık kazanmasının ehemmiyetini vurguluyor: “Kadın hastalıklarında en büyük tehlike, belirti sunmayan sessiz rahatsızlıklardır. Pek çok bayan, rastgele bir yakınması olmadığında kadınsal tetkikleri savsaklıyor. Halbuki birçok kadınsal tümör, erken evrede saptandığında büsbütün tedavi edilebilir. Bu sebeple mutat tetkikler ömür kurtarır.”
Türkiye’de ve Dünyada Kadınsal Tümörlerin Görülme Sıklığı
Türkiye’de uterus tümörü, en sık görülen kadınsal tümör tipidir. 2020 GLOBOCAN datalarına nazaran, Türkiye’de en sık görülen 10 bayan tümörü ortasında uterus tümörü 6., serviks tümörü ise 10. sıradadır.
Dünya genelinde en sık görülen kadınsal tümörlerden biri olan serviks tümörünün, Türkiye’de tarama programları sayesinde daha düşük sıklıkta görüldüğünü belirten Op. Dr. Mehmet Bekir Şen, hususla ilgili şunları söylüyor: “Serviks tümörü, HPV tarama programları sayesinde Türkiye’de birçok ülkeye göre daha düşük oranlarda görülüyor. Lakin bu, taramaların aksatılabileceği manasına gelmez. HPV taşıyıcılığı olan bayanlar sistemli takip edilmezse, hastalık ilerleyebilir ve ölümcül hale gelebilir.”
Buna rağmen, yumurtalık tümörü hala geç tanılanması sebebiyle en riskli kadınsal tümörlerden biri olmaya devam etmektedir.
Kadınsal Tümörlerde Risk Faktörleri
Her kadınsal tümörün farklı risk faktörleri bulunur. Op. Dr. Mehmet Bekir Şen, en sık görülen kadınsal tümörlerin sebeplerini şöyle açıklıyor:
- Endometrium (uterus) tümörü: “Bu tümör tipi, ekseriyetle menopoz sonrası bayanlarda görülür. Şişmanlık, şeker hastalığı, yüksek östrojen düzeyi, erken adet görme yahut geç menopoza girme üzere faktörler riski artırır.”
- Serviks (rahim ağzı) tümörü: “HPV enfeksiyonu en büyük risk faktörüdür. Bununla birlikte, sigara kullanımı, erken yaşta cinsel münasebet ve bağışıklık sisteminin zayıf olması riski artıran faktörler ortasında yer alır.”
- Over (yumurtalık) tümörü: “Bu tümörün en büyük risk faktörlerinden biri genetik yatkınlıktır. BRCA1 ve BRCA2 gen değişmelerine sahip bayanlarda, yumurtalık tümörü riski %40-60 oranında artar. Ayrıyeten ileri yaş, uzun vakit doğurganlık artırıcı tedaviler görmek ve ailesinde tümör öyküsü olması da riski artırır.”
Kadınsal Tümörlerden Korunma Yolları
Kadınsal tümörlerden korunmanın en tesirli yolu, tertipli taramalar ve sağlıklı ömür tavırlarıdır. Op. Dr. Mehmet Bekir Şen, bayanların bu konuda alabileceği tedbirleri şöyle sıralıyor:
- Mutat Kadınsal Muayeneler: “Cinsel hayata başladıktan sonra her bayanın yılda en az bir kere kadınsal muayene olması gerekiyor. 21 yaşından itibaren PAP smear, 30 yaşından sonra ise HPV testleri ile tertipli tarama yapılmalıdır.”
- HPV Aşısı: “HPV enfeksiyonu rahim ağzı tümörünün %99’undan sorumludur. HPV aşısı 9-26 yaş ortasında yapılması önerilse de, 45 yaşına kadar koruyuculuğu devam etmektedir. Hatta 45 yaş üstünde bile olumlu tesirleri olduğu görülmüştür.”
- Sağlıklı Beslenme ve Antrenman: “Düzenli antrenman yapmak, ülkü kiloda kalmak ve sağlıklı beslenmek, bilhassa östrojen bağımlı tümörleri önlemek için büyük ehemmiyet taşır.”
- Sigara ve Alkol Tüketimini Azaltmak: “Sigara, bilhassa serviks tümörü için büyük bir risk faktörüdür. Bayanların sigarayı bırakması, tümöre yakalanma riskini önemli biçimde azaltacaktır.”
Tarama Programlarının Ehemmiyeti ve Türkiye’deki Uygulamalar
Türkiye’de, 30-65 yaş ortasındaki bayanlara her 5 yılda bir HPV + smear testi parasız olarak yapılmaktadır. Lakin iştirak oranları hala istenen düzeylerde değildir. Op. Dr. Mehmet Bekir Şen, bu hususta bayanların bilinçlendirilmesi gerektiğini vurguluyor: “Kadınların büyük bir kısmı, tarama programlarından haberdar değil ya da gerekli görmediği için test yaptırmıyor. Halbuki, serviks tümörü erken evrede yakalandığında %90’ın üzerinde muvaffakiyetle tedavi edilebiliyor. Bilinçlendirme kampanyaları, taşınabilir sıhhat hizmetleri ve HPV aşısının yaygınlaştırılması ile daha fazla bayana erişebiliriz.”
Gerçek Bir Ömür Kıssası: “Hiçbir Belirti Yoktu, Lakin Mutat Denetim Hayatını Kurtardı”
Kadınsal tümörlerin en büyük tehlikesi, birtakım tiplerin uzun vakit hiçbir belirti vermeden ilerleyebilmesidir. Op. Dr. Mehmet Bekir Şen, bir hastasının yaşadığı süreci şu sözlerle anlatıyor: “34 yaşında, büsbütün sağlıklı görünen bir hastam, sadece adet düzensizliği yakınmasıyla muayeneye geldi. Fizikî muayenesinde hiçbir olağan dışı bulgu yoktu. Lakin içimdeki mesleksel içgüdüyle, ‘Yine de bir smear testi yapalım’ dedim. Sonuçlar geldiğinde hepimiz büyük bir şok yaşadık: Serviks tümörü tanısı konulmuştu.
Talihliydi. Çok erken evrede yakaladık ve süratlice tedavi sürecine başladık. Şayet bu tarama yapılmasaydı, büyük olasılıkla yıllar sonra çok daha ileri bir evrede teşhis edilecekti. Bugün sağlıklı ve hayatına kaldığı yerden devam ediyor. Bu olay, erken teşhisin ne kadar ehemmiyetli olduğunu bir defa daha gösterdi.”
Kadınlar İçin En Büyük Güç Erken Teşhistir!
Kadınların sistemli kadınsal denetimleri savsaklamaması, HPV aşısı yaptırması ve sağlıklı bir hayat formu benimsemesi, kadınsal tümörlerin önlenmesinde en ehemmiyetli adımdır. Op. Dr. Mehmet Bekir Şen, tüm bayanlara şu çağrıyı yapıyor: “Yakınmanız olmasa da yılda bir defa kadınsal muayene yaptırın. Unutmayın, erken teşhis hayat kurtarır!” (BSHA – Bilim ve Sağlık Haber Ajansı)