Günümüzde Arkadaşlıklar Çıkar Üzerinden Kuruluyor!

Uzmanlar, günümüzde arkadaşlıkların çıkar bağlantıları üzerinden kurulduğunu belirterek, yoldaşlık geleneğinin de sürdüğünü tabir etti.

Günümüzde, dünya ölçeğinde yalnızlığa itilen ya da kendisini etrafından tecrit eden gençler olduğu üzere, yalnızlığı ya da etrafıyla birlikte yaşamayı şuurlu olarak tercih eden gençlerin de olduğunu lisana getiren uzmanlar, gençlerin derinlikli ve bütünlüklü toplumsal ilgiler kurmasının kıymeti üzerinde durmanın daha yerinde olduğunu söylüyor. Son elli yıllık süreçte, toplumların hem tarif hem de uygulama açısından çok çeşitli arkadaşlık biçimlerine sahne olduğunu anlatan Sosyolog Dr. Berat Dağ, “Günümüzde ortaya çıkan çok bireyci yapı ve etkileşim biçimleri, toplumlar açısından önemli bir risk halini almıştır. Gerçekten bu yeni süreçte, arkadaşlık münasebetlerinin çıkarcılık mefhumu çerçevesinde şekillenmeye başlaması hayli dikkat caziptir.” dedi. Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Sosyoloji Kısmından Arş.  Gör. Dr. Berat Dağ, günümüz arkadaşlık ilgilerini kıymetlendirdi.

Bir yandan yoldaşlık geleneği sürüyor

Toplumların tarihî ve coğrafik farklılıklara nazaran, inşa ettiği arkadaşlık bağlarında süreklileşen ve değişen nitelikleri olduğunu söz eden Dr. Berat Dağ, “Bu bağlamda, toplumsal bağların giderek para, statü ve siyasî güç ekseninde temellenmeye başlamasının, arkadaşlık anlayışını etkilediği savunulabilir. Buna karşın, günümüzde hâlâ Doğulu toplumlara mahsus sınanmış dayanışmacı alakalara dayanan arkadaşlık örneklerine rastlamak mümkündür. Hasebiyle, toplumların mevcut arkadaşlık ilgilerinde bir yandan yoldaşlık geleneğini sürdürürken, başka yandan da çıkar bağlantıları üzerinden şekillenen değişimleri deneyimledikleri ileri sürülebilir.” dedi.

Teknolojideki değişim arkadaşlık alakalarını farklılaştırdı

Dijitalleşme ve toplumsal medyanın, arkadaşlık ilgileriyle karşılıklı bir etkileşim içerisinde olduğunu anlatan Dr. Berat Dağ, şöyle devam etti: “Bu çerçevede, arkadaşlık ilgilerindeki dönüşüm, teknolojinin niteliğini belirleyen ögelerden biri olarak kıymetlendirilebilir. Fakat teknolojideki değişim de eşzamanlı olarak arkadaşlık bağlarının farklılaşmasında tesirli bir süreçtir. Bu bağlamda, arkadaşlık bağlantıları bireycilik temelinde inşa edildiği sürece, teknoloji de bu inşa üzerinden şekillenecektir. Birebir biçimde, bireyciliğe odaklı bir teknolojiyle etkileşime giren bireylerin, kendi arkadaşlık bağlarını bu etkileşime nazaran düzenlemeleri de son derece mümkündür. Öte yandan, bu karşılıklı etkileşimi hem dijitalleşme ve toplumsal medya hem de arkadaşlık alakaları açısından eşitlikçi, özgürlükçü ve dayanışmacı pahalarla temellendirmek de her vakit mümkündür”

Günümüzde arkadaşlık bağları yüzeysel bir hâl aldı

Z neslinin arkadaşlık kurma biçimleri ile X yahut Baby Boomer nesillerinin arkadaşlık anlayışları ortasındaki fark olup olmadığına da değinen Dr. Berat Dağ, “Aslında jenerasyon kavramı epey muğlak manalar içermektedir. Çünkü bireylerin, toplulukların ve toplumların ekonomik, siyasî ve zihinsel farklılıklarına dayanarak net çizgilerle bir nesil tarifi yapmak epeyce zordur. Bu nedenle, toplumların coğrafik ve tarihî bağlamda ortaya koyduğu süreklilik ve değişimleri dikkate alarak, arkadaşlık bağlarının misal ve farklı taraflarını somutlaştırmak daha manalı bir yaklaşım olacaktır. Bu cins bir somutlaştırma sonucunda, geçmişteki ve günümüzdeki arkadaşlık bağlantılarının birbirine eklemlenen karmaşık bir toplumsal yapı oluşturduğu görülebilir. Diğer bir deyişle, günümüzde arkadaşlık alakalarının giderek daha temelsiz ve yüzeysel bir hâl aldığı istikametinde bir eğilim gözlemlenmektedir. Lakin buna karşın, toplumlarda hâlâ derinlikli ve bütünlüklü arkadaşlık biçimlerinin varlığını sürdürdüğünü fark etmek de mümkündür.” diye konuştu.

Son elli yıllık süreçte bireyin dönüşümü nasıl oldu? 

Arkadaşlık bağlantılarının, her vakit ve yerde hem uzun ömürlü hem de kısa müddetli örnekler ortaya koyduğunu söz eden Dr. Berat Dağ, “Özellikle son elli yıllık süreçte birey, toplum ve devletin kaygan, değişken, sanal ve modüllü bir düzlemde birbiriyle etkileşime girdiği açıkça görülmektedir. Bu noktada, iktisat, siyaset ve zihniyet kurumlarıyla kişisel his, fikir ve hareket biçimlerinin, çok bir öznelleşme ve objektifleşme bağlamında inşa edildiği belirtilmelidir. Çünkü, son devirde dünyada daima değişen ve farklılaşan hazların peşine düşerek varlık kazanmaya çalışan, lakin içinde bulunduğu toplumu fark edemeyen bir kitle oluşmuştur. Herkesin sadece kendi çıkarlarını gözeterek birbirine dönüştüğü yer ve vakitlerde, gerçek ve istikrarlı yapılar ile etkileşimler üretmek son derece güç hâle gelmiştir” diye konuştu.

Yalnızlığı şuurlu tercih edenler de var

Günümüzde, dünya ölçeğinde yalnızlığa itilen ya da kendisini etrafından tecrit eden gençler olduğu üzere, yalnızlığı ya da etrafıyla birlikte yaşamayı şuurlu olarak tercih eden gençlerin de olduğunu lisana getiren Dr. Berat Dağ, “Dolayısıyla, bu çeşitlilik içinde gençlerin derinlikli ve bütünlüklü toplumsal ilgiler kurmasının ehemmiyeti üzerinde durmak daha yerinde olacaktır. Çünkü bu değer doğrultusunda hareket edildiğinde ister yalnızlığı ister etrafıyla birlikte yaşamayı tercih etsin, gençlerin tavrı temel bir farklılık oluşturmayacaktır. Asıl belirleyici olan, gençlerin toplumsal bir varlık olmayı hedefleyerek yapacakları tercihlerdir. Bu yaklaşım, gelecekte birbirinden büsbütün kopmuş bireylerden oluşan bir kalabalığın dünya çapında hâkimiyet kurmasını engelleyebilir.” formunda konuştu.

Son elli yılda çok çeşitli arkadaşlık biçimleri oldu

Son elli yıllık süreçte, toplumların hem tarif hem de uygulama açısından çok çeşitli arkadaşlık biçimlerine sahne olduğunu anlatan Dr. Berat Dağ, sözlerini şöyle tamamladı: “Bu bağlamda, günümüzde dahi her yaş kümesinde, cinsiyette, meslek alanında ve toplumsal sınıfta; emek ve inanç temelinde paha kazanan sağlam arkadaşlık örneklerine rastlamak mümkündür. Öte yandan, birebir devirde ortaya çıkan çok bireyci yapı ve etkileşim biçimleri, toplumlar açısından önemli bir risk halini almıştır. Gerçekten bu yeni süreçte, arkadaşlık bağlantılarının çıkarcılık mefhumu çerçevesinde şekillenmeye başlaması epey dikkat caziptir. Bu nedenle, her toplumun kendi özgün nitelikleri doğrultusunda kişiselliği koruyan bir toplumsallığın imkânlarını tartışması büyük ehemmiyet taşımaktadır” (BSHA – Bilim ve Sağlık Haber Ajansı – Editör Erkan Doğan)