Erken teşhis ve uygun tedavi ile ankilozan spondilit hastalığında engellilik riskinin azaltılması mümkün Çoklukla genç yaşlarda ortaya çıkan ve bilhassa omurgayı etkileyen kronik inflamatuvar (iltihaplı) bir romatizmal hastalık olan ankilozan spondilit hastalığında erken teşhis, uygun tedavi ve antrenman ile hastaların ömür kalitesinin yükseltilmesi, çalışma hayatı ve toplumsal hayatlarında düzgünleşme mümkün olabiliyor. Her yıl mayıs ayının birinci cumartesi günü, ankilozan spondilit hastalığına dikkat çekmek ve toplumda farkındalık oluşturmak için “Dünya Ankilozan Spondilit Günü” olarak anılır. Bu kapsamda Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Romatoloji Bilim Kolu öğretim üyeleri, asistanları ve takipli ankilozan spondilitli hastalar 3 Mayıs Cumartesi günü, Kocaeli Ormanya’da tabiat yürüyüşü ve çeşitli toplumsal aktivitelerle bir ortaya geldi. Aktiflikte ankilozan spondilit (AS) hastalığına dikkat çekerek hastalığın erken bulguları hakkında toplumu bilgilendirmek ve farkındalık oluşturmak amaçlandı. Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Kolu Romatoloji Bilim Dalı Başkanı, Türkiye Romatoloji Derneği Üyesi Prof. Dr. Ayşe Çefle, hastalık ve aktiflikle ilgili değerli bilgiler paylaştı.
Ankilozan spondilit gelişiminde genetik faktörler değerli rol oynar
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Kolu Romatoloji Bilim Dalı Başkanı ve Türkiye Romatoloji Derneği Üyesi Prof. Dr. Ayşe Çefle: “Ankilozan spondilit, ekseriyetle genç yaşlarda ortaya çıkan ve bilhassa omurgayı etkileyen kronik inflamatuvar (iltihaplı) bir romatizmal hastalıktır. Hastalık erkeklerde bayanlara oranla 2 ila 3 kat daha sık görülür. Şikayetler çoklukla yirmili yaşlarda başlar. Sebebi hala tam olarak bilinmemekle bir arada, hastalığın gelişmesinde genetik faktörler kıymetli rol oynar. Ailesinde ankilozan spondilit olanlarda hastalık riski artmaktadır. Ankilozan spondilit sıklığı toplumlar ortasında değişmekle birlikte, ülkemizdeki sıklığı yüzde 0,5 olarak ortaya konmuştur, yani bu hastalık her 200 yetişkinden birini etkilemektedir” dedi.
Bel ağrısının özelliklerine dikkat
Hastalığın en değerli bulgusu bel ağrısıdır ve ağrı inflamatuvar karakterdedir diyen Türkiye Romatoloji Derneği Üyesi Prof. Dr. Ayşe Çefle sözlerini şöyle sürdürdü: “İnflamatuvar bel ağrısını mekanik bel ağrısından ayıran değerli farklılıklar bulunmaktadır. İnflamatuvar bel ağrısı 40 yaşından evvel ortaya çıkar. Kronik bir ağrı olup en az üç ay devam eder. Sinsi başlangıçlıdır, hasta ağrının birinci başladığı tarihi tam söz edemez. İstirahatle artan bir ağrıdır bu nedenle hastalar bilhassa sabahları ağrılı kalkar, sabah tutukluğu bir saati geçer. Hasta hareket ettikçe ağrısı azalır. Öbür bir özelliği ise gece ağrısıdır. Hasta bilhassa gecenin ikinci yarısında ağrı ile uyanır ve biraz dolaşıp ağrısı azalınca tekrar uykuya döner. İnflamatuvar bel ağrısının tanınması ankilozan spondilitin birinci bulgusu olması bakımından değerlidir.”
Ağrının vakitle ilerleyerek sırt ve boyun bölgesi, göğüs kafesinde de ortaya çıkabildiğini, bunun yanında omuz ve kalça üzere kök eklemlerin tutulumu, diz ve ayak bileği üzere etraf eklemlerde ağrı, şişlik, hareket kısıtlılığı olabildiğini lisana getiren Prof. Dr. Ayşe Çefle, ankilozan spondilitin sistemik bir hastalık olup hastaların dörtte birinde üveit denilen göz tutulumu görülebildiğinin, hastaların topuk ağrısından yakınabildiğinin, bunun yanında sedef hastalığının ve ishalle seyreden inflamatuvar bağırsak hastalığının da ankilozan spondilite eşlik edebildiğinin altını çizdi.
Hastaların üçte birine kazara bel fıtığı tanısı konuluyor
Prof. Dr. Ayşe Çefle: “AS’nin teşhisinde en kıymetli nokta hastanın hikayesidir. Sonrasında fizik muayenede hastalığa ilişkin ipuçları aranır. Ankilozan spondilit iltihaplı bir romatizma olmakla birlikte laboratuvar tetkikleri olağan bulunabilir. Pelvis grafisi çekilerek sakroiliak eklemlerdeki değişiklikler saptanmaya çalışılır. Fakat hastalığın erken devirlerinde röntgen bulguları da olağan bulunabilir. Bu durumda manyetik rezonans görüntüleme (MR) ve genetik tetkik ile teşhisin nihaileşmesi sağlanabilir. Erken devirde grafinin olağan bulunması ve laboratuvar bulgularının da olmaması nedeniyle birden fazla hastada ankilozan spondilit tanısı atlanmaktadır ve bel ağrısı öteki sebeplere bağlanmaktadır. Hastaların üçte birine ezkaza bel fıtığı tanısı konulmakta ve bir kısmı bu sebeple ameliyat bile olmaktadır. Ankilozan spondilitli hastalarda teşhiste gecikme 5 ila 10 yılı bulabilmektedir” dedi.
Ankilozan spondilit ömür uzunluğu süren kronik bir hastalık
Ankilozan spondilitin ömür uzunluğu süren kronik bir hastalık olduğunun altını çizen Prof. Dr. Ayşe Çeflehastalığın erken devirlerinde bel, sırt ve topuk ağrıları, eklem şişlikleri hastanın hayat kalitesini olumsuz etkilediğini söyledi ve kelamlarını şöyle sürdürdü: “Zamanla kalıcı deformiteler, omurgada hareket kısıtlılıkları, duruş bozuklukları ve hatta kamburluk ortaya çıkmaktadır. Ankilozan spondilit hastalığında tedavinin hedefi ağrının denetimi, inflamasyonun baskılanması, azamî iskelet hareketliliğinin korunması, deformitelerin ve organ tutulumlarının önlenmesi olarak sıralanabilir.”
Prof. Dr. Ayşe Çefle: “Kronik bel ağrısı olan hastaların yanlışsız teşhis ve tedavisi için romatoloji uzmanları ile bağlantıya geçmeleri değerlidir. İlaç tedavisi, antrenman ve hayat stili değişikleri ile ilgili hastaya bilgi verilmelidir. Sigara içiyorsa bırakması sağlanmalıdır. Beden postürünü ve omurga hareketliliğini muhafazası için antrenman programları uygulanmalıdır. Hastalık seyrini takip etmek ve tedaviyi hastaya nazaran kişiselleştirmek için sistemli takip gereklidir. Anti-inflamatuvar ilaçlar ağrıyı ve inflamasyonu azaltmada tesirlidir. Bunların yetersiz olduğu hastalarda son 25 yıldır biyolojik casuslar ve amaca yönelik tedaviler muvaffakiyet ile kullanılmaktadır. Tedavi kararında hasta ve tabibin ortak kararı önemlidir” dedi.
Erken teşhis, uygun tedavi ve idmanla ankilozan spondilitte engellilik riskinin azaltılması mümkün
Hastalığın tedavisindeki iki kıymetli öge ilaçlar ve idmandır diyen Türkiye Romatoloji Derneği Üyesi Prof. Dr. Ayşe Çefle sözlerini şöyle noktaladı: “Tedavi hastanın eğitimi ve iş birliğini gerektirir. İdman programları ile dik postürün korunması ve eklem hareketliliğinin devamı amaçlanmaktadır. İlaç tedavisinin emeli ise ağrı ve inflamasyonu azaltmak ve bu sayede antrenmanların yapılmasını kolaylaştırmaktır. Teşhiste ve tedavide gecikme yalnızca hastanın ömür kalitesini azaltmakla kalmaz kıymetli iş gücü kaybına ve sosyo-ekonomik sorunlara de yol açar.
Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Romatoloji Bilim Kısmı öğretim üyeleri olarak, asistanlarımız ve kliniğimizde takipli ankilozan spondilitli hastalarımızın iştiraki ile 3 Mayıs Dünya Ankilozan Spondilit Günü’nde Kocaeli Ormanya’da düzenlediğimiz aktiflik kapsamında tabiat yürüyüşü ve toplumsal aktiviteler gerçekleştirdik. Bu özel gün vesilesiyle ankilozan spondilite dikkat çekiyor, erken teşhis, uygun tedavi ve idmanla ankilozan spondilit hastalığında engellilik riskinin azaltılması ve hastalığın daha yönetilebilir olması mümkündür diyoruz” (BSHA – Bilim ve Sağlık Haber Ajansı)