2025 Dünya Akciğer Günü
Her yıl 25 Eylül’de kutlanan Dünya Akciğer Günü, sağlıklı nefesin ve akciğer sıhhatinin ehemmiyetine dikkat çekmek emeliyle dünya genelinde etkinliklerle anılmaktadır. Akciğer hastalıkları — astım, KOAH, zatürre, tüberküloz ve akciğer kanseri — milyonlarca insanı etkilemekte olup, erken teşhis, gerçek tedavi ve sağlıklı hayat alışkanlıkları ile büyük ölçüde önlenebilir. Ayrıyeten, akciğer damar basıncındaki artış (pulmoner hipertansiyon), akciğer sertleşmesi (fibrozis) ve kistik fibrozis üzere ender hastalıklar da ömür kalitesini bariz formda bozan ve vefat riskini artıran durumlar olup, toplumda daha fazla farkındalık gerektirmektedir.
Türkiye’de Teneffüs Sıhhatinin Durumu
2023 Hanehalkı Sıhhat Araştırması bilgilerine nazaran:
-Artık yaşlı bir toplumuz. 2024 yılı prestijiyle toplam nüfusumuzun %10,6’sı yaşlı bireylerden oluşmakta ve vatandaşlarımızın üçte birinde en az bir kronik hastalık bulunmaktadır.
– 15 yaş ve üzeri nüfusun üçte biri (%34,8) tütün eseri kullanmaktadır. Bu durum, 2010 sonrası tütün gayretindeki gevşemenin bir göstergesidir.
– Nüfusun %65’i çok kilolu yahut obezdir.
– Nüfusun %32,1’i, Dünya Sıhhat Örgütü’nün (DSÖ) fizikî aktivite tekliflerini karşılamamaktadır.
– Nüfusun %90’ı, DSÖ’nün önerdiği ölçüden daha az meyve ve zerzevat tüketmektedir.
– Günlük ortalama tuz tüketimi 9,9 gramdır; bu ölçü DSÖ’nün önerdiği üst hududun neredeyse iki katıdır.
-Hava kirliliği, akciğer sıhhatinin en kıymetli tehditlerinden biridir. DSÖ’nün 2021’de güncellediği kılavuza nazaran PM2.5 için yıllık ortalama hudut kıymeti 5 µg/m³’tür. Türkiye’de “Kara Rapor 2024” bilgilerine nazaran bu kıymet 26 µg/m³ olup, inançlı kabul edilen seviyenin beş katından fazladır.
Sağlıklı akciğerler için pak hava, istikrarlı beslenme, tertipli fizikî aktivite, üzere tedbirler hayati değere sahiptir. Bunlar önlenebilir olduğundan, tesirli siyasetler ve ömür biçimi değişiklikleri hastalık yükünü ve buna bağlı vefatları değerli ölçüde azaltabilir. Ayrıyeten iklim krizi, afetler, göçler ve global çatışmalar da teneffüs sıhhatini direkt ve dolaylı olarak olumsuz etkilemektedir.
Türkiye Ulusal Teneffüs Koalisyonu’nun Kuruluşu ve Hedefleri
Türkiye Ulusal Teneffüs Koalisyonu, Türk Toraks Derneği ve Türkiye Teneffüs Araştırmaları Derneği’nin öncülüğünde, 2023 yılında Avrupa Teneffüs Derneği-Uluslararası Teneffüs Koalisyonu şemsiyesi altında 22 kurumun iştirakiyle kurulmuştur.
Koalisyonun temel maksadı, 2030 yılına kadar teneffüs hastalıklarına bağlı vefatları üçte bir oranında azaltmaktır. Bunun birinci adımı, akciğer sıhhatine ait gerçeklerin bilinmesi, farkındalık oluşturulması ve tedbire programlarının güçlendirilmesidir. Unutulmamalıdır ki, önleyici çalışmalar sadece akciğer sıhhatini değil, başka kronik hastalıkların yükünü de azaltmaktadır.
2025 Dünya Akciğer Günü Öncelikleri
Türkiye gerçekleri, gezegenimizin sıhhati ve karşı karşıya olduğumuz küresel tehditler göz önünde bulundurularak, 2025 Dünya Akciğer Günü’nde aşağıdaki öncelikler belirlenmiştir:
- Tütün ve elektronik sigara kullanımının azaltılması
- Hava kirliliği ile mücadele
- İklim krizi ve afet planlamalarının yapılması
- Erken teşhis ve tedaviye erişimin artırılması
- Nadir hastalıkları olanlar ve toplumsal olarak dezavantajlı kümelere ulaşılması ve desteklenmesi
- Sağlık çalışanlarının desteklenmesi
- Veri temelli siyasetler ve bilimsel araştırmaların güçlendirilmesi
- Ulusal dataların ARGE çalışması olarak geri dönüşlerin sağlanması
Dünya Akciğer Günü’nde herkesi akciğer sıhhatine sahip çıkmaya, tütünsüz ve sağlıklı bir hayat için adım atmaya davet ediyoruz. “Herkes için sağlıklı nefes, herkes için sağlıklı gelecek!” (BSHA – Bilim ve Sıhhat Haber Ajansı)
